Jeden z czytelników zapytał mnie dlaczego kobiety mają lepszą pamięć. Jak to jest, że potrafimy przytoczyć tak dokładnie te wszystkie rozmowy, daty, zdarzenia i emocje, a faceci pamiętają jedynie ułamek z tego? Sama dokładnie nie wiedziałam dlaczego tak jest, więc poszperałam i trafiłam na książkę z dziedziny neuropsychologii, która rozprawia się z tymi wszystkimi różnicami między mózgami obojga płci. Skoro teraz już wiem wszystko, to wreszcie mogę śmiało odpowiedzieć na pytanie z tytułu.
Co dwie półkule, to nie jedna
Pierwsze co warto wiedzieć to jest to, że kobiety mają lepiej połączone obie półkule mózgu, co powoduje lepszy przepływ informacji między nimi. W lewej półkuli umieszczone są obszary odpowiedzialne za mowę, a w prawej za emocje i uczucia. Dzięki lepszemu połączeniu dwóch półkul kobiety przejawiają znacznie lepszą sprawność językową (nie tylko łatwość posługiwania się ojczystym językiem, ale również do nauki nowych języków). Dzięki temu połączeniu kobiety łatwiej też nazywają i identyfikują emocje. A że ponad 90% przekazu społecznego to komunikacja niewerbalna, to kobiety również bardzo dobrze radzą sobie z odczytywaniem emocji z twarzy innych osób.
Przykładem potwierdzającym silniejszej lateralizacji¹ półkul są przypadki uszkodzenia lewej półkuli u mężczyzn i kobiet. Te ostatnie znacznie szybciej odzyskiwały sprawność językową, bo prawa półkula łatwiej podejmowała zadania półkuli lewej. U mężczyzn silna lateralizacja półkul znacznie utrudniała podjęcie przez prawą półkulę funkcji tej lewej.
Zapamiętywanie miało różne cele
Już był taki jeden co to mówił, że jesteśmy z dwóch różnych planet. I w zasadzie wiele się nie pomylił, bo czasami jak rozmawiam z Moim, to mam wrażenie, że rzeczywiście mówimy zupełnie różnymi językami. Różnice te mają korzenie w tym jak funkcjonowaliśmy tysiące lat temu. Właśnie podczas tworzenia się pierwszych struktur społecznych w osadach ludzkich, nasze mózgi musiały się dostosować do pełnionych wtedy funkcji.
Wszyscy wiemy przecież, że to mężczyźni odpowiadali za polowanie i ogólnie pojęte zapewnianie jedzenia oraz bezpieczeństwa. Zatem zazwyczaj faceci mają doskonałą orientację w nowym terenie.
Kobiety natomiast zapewniały prawidłowe funkcjonowanie społeczności w miejscu obozowania, gromadziły dobra, opiekowały się potomstwem i przekazywały im odpowiednie umiejętności. Dlatego na przykład kobiety są lepsze w lokalizowaniu rzeczy w znanym sobie terenie. (Znacie to, jak szukacie zegarka po całym mieszkaniu i nigdzie nie ma, a kiedy poprosicie kobietę, to znajdzie go w 5 sekund?)
Kiedy zapytacie mężczyznę o kierunek, to najprawdopodobniej powie Wam za ile metrów skręcić i najlepiej to kierujcie się na północny-zachód. To jest myślenie abstrakcyjne. I ja na przykład nie miałabym pojęcia, gdzie mam się kierować, no chyba że miałabym akurat przy sobie kompas i odległościomierz.
Kiedy zapytacie kobietę o kierunek, to powie Wam, że wystarczy skręcić przy tamtym żółtym budynku. Bo kobiety myślą opisowo i obrazowo.
Mężczyźni doskonale sprawdzają się tam, gdzie występuje rywalizacja i potrzebne jest szybkie podejmowanie decyzji. Z kolei kobiety decyzje podejmują wolniej, bo biorą pod uwagę więcej czynników, które mężczyźni w procesie procesie podejmowania decyzji pomijają. Na przykład kobiety częściej zastanawiają się jak dana decyzja wpłynie na innych ludzi.
Zapamiętujemy inaczej
Poza tym kobiety tworzą trochę inaczej ślady pamięciowe niż mężczyźni. Kobiety mają narracyjny sposób myślenia o przeszłości. Dawniej właśnie w ten sposób kobiety przekazywały potomkom niezbędną wiedzę oraz pewne wartości wyznawane przez społeczność – bo pamięć minionych zdarzeń jest istotna dla zrozumienia siebie oraz zachowań innych ludzi. Kobiety częściej analizują zdarzenia i nadają znaczenie wspomnieniom.
Podłoża lepszej pamięci badacze upatrują w naszych zdolnościach językowych. Każdy rodzaj informacji gromadzonych w naszej pamięci długotrwałej jest przechowywany w kodzie werbalnym, a wiadomo, że kobiety w zadaniach językowych radzą sobie zdecydowanie lepiej niż mężczyźni.
Mężczyźni natomiast lepiej posługują się językiem symbolicznym i bez problemu poruszają się w pojęciach abstrakcyjnych. Dlatego chłopcy częściej odnoszą sukcesy w matematyce (chociaż oczywiście to żadna reguła i jeszcze nie wiadomo czy to czasem nie jest kwestia innego podejścia do chłopców i dziewczynek w szkole).
Ale ja osobiście znalazłam potwierdzenie tego u samej siebie. Nie potrafię myśleć symbolicznie i wielokrotnie próbowałam to wytłumaczyć nauczycielom. Zawsze lubiłam fizykę i z teorią radziłam sobie bez większych problemów, potrafiłam wyciągać logiczne wnioski i tak dalej, ale kiedy pojawiały się obliczenia i symbole, to zwyczajnie durniałam. Musiałam to sobie tłumaczyć w głowie i przez to nienawidziłam chodzić do tablicy, bo spędzałam pod nią strasznie dużo czasu. Jeśli poprosisz mnie znienacka o szybkie obliczenie czegoś w pamięci, to prawie na pewno chwilę mi to zajmie, bo najpierw muszę wyobrazić sobie te liczby i tak dalej.
Ze względu na większy zasób słów jakim dysponują, kobiety szybciej zapamiętują rzeczy, którym mogą nadać rzeczywiste nazwy. Problem zaczyna się w momencie, gdy przychodzi do rozpoznawania abstrakcyjnych kształtów czy oceniania odległości, bo brakuje tutaj słownych odnośników, które mogłyby zapamiętać.
(Dlatego powiedzenie mi, że jakiś budynek ma 20 metrów wysokości nic mi nie mówi. Chyba, że już kiedyś widziałam tak wysoki budynek i mogę na zasadzie porównania przywołać jego obraz wraz z wysokością.)
Zapamiętujemy inne rzeczy
Różne role narzucone przez życie w pierwotnej społeczności sprawiły, że kobiety i mężczyźni zapamiętują odmienne elementy swoich doświadczeń. Mężczyźni koncentrują się na poprawności wykonywanych działań, współzawodnictwie, odnoszonych sukcesach i ponoszonych porażkach, a kobiety – na relacjach interpersonalnych.
Kobiety lepiej zapamiętują sytuacje społeczne, bo odnoszą się do swoich własnych doświadczeń, opowiadają o nich z własnej perspektywy i przede wszystkim nadają im znaczenie emocjonalne. Mamy też lepiej rozwinięte mechanizmy zapamiętywania dowolnego i mimowolnego, co pozwala nam na o wiele lepsze i dokładniejsze przypominanie sobie szczegółów sytuacji społecznych.
Poza tym, jak już wspominałam, kobiety zapewniały właściwe funkcjonowanie obozu, czyli między innymi musiały się też nauczyć rozpoznawać „obcych” (a najlepiej to robić spoglądając w twarz). I tutaj mamy dość znaczną różnicę między płciami jeśli chodzi o zapamiętywanie twarzy – kobiety wykorzystują bardziej szczegółowe informacje, a mężczyźni częściej korzystają z ogólnych schematów.
Aczkolwiek i tak obydwie płcie lepiej zapamiętują szczegóły twarzy przedstawiciela odmiennej płci. (Wiadomo, reprodukcja ponad wszystko.)
***
Co ciekawe te różnice w procesach pamięciowych mogą być wynikiem socjalizacji. Okazuje się, że rodzice w rozmowach z dziewczynkami używają więcej słów o zabarwieniu emocjonalnym, niż w rozmowach z chłopcami. Znacznie częściej też omawiają z córkami charakter przeżywanych emocji. Między innymi z tego powodu mogą niekiedy wynikać trudności u mężczyzn w rozpoznawaniu oraz nazywaniu emocji nie tylko swoich, ale także innych osób. Zwyczajnie nie została im ta umiejętność przekazana przez ich matki.
Myślę, że warto mieć to na uwadze zarówno przy wychowywaniu dzieci, jak i tworzeniu związku.
[¹Lateralizacja, inaczej stronność – asymetria czynnościowa prawej i lewej strony ciała ludzkiego, która wynika z różnic w budowie i funkcjach obu półkul mózgowych.]
Każdego, kogo wystarczająco zaciekawił ten temat, odsyłam po więcej do książki „Ona, on i mózg” Piotra Gałeckiego oraz Moniki Talarowskiej.
